Soms lees je iets waarvan je het gevoel hebt dat je opeens meer inzicht in iets krijgt. Een paar dagen geleden las ik een artikel van Graeme Wood, What ISIS really wants, wat precies dat bij mij bewerkstelligde. Na het lezen van dit artikel had ik het gevoel dat ik nu pas snapte waar al die Syriëgangers mee bezig waren. Het algemene verhaal, het door mij wat abstract ingevulde idee, werd dankzij dit schrijven prachtig gestoffeerd. Ik kreeg heel specifiek ingevuld wat voor deze kalifaat-moslims een heilige waarheid is.
Al Queda en ISIS lijken op een afstand, voor ons Westerlingen allemaal bezig met hetzelfde, maar niets is , volgens Wood minder waar. Bij ISIS draait alles om het kalifaat. Er moet een kalifaat zijn, want alleen binnen de context van een kalifaat kan de sharira, en de wil van Allah uitgevoerd worden. En alleen dán kan de moslim ook zijn die hij volgens Allah zou moeten zijn en kan hij de hel in het leven hierna ontlopen.
Ik weet het, zoals ik het hierboven schrijf klinkt het allemaal kort door de bocht en wellicht algemeen bekend, maar lees het artikel; Google Graeme Wood, What ISIS really wants, en het hele verhaal rolt zich in alle geuren en kleuren uit.
Hulde aan Wood.
Een andere gedachte die bij me opkwam, toen ik hier over nadacht, was hoe groot het belang is van de vorm. In de kunsten hebben we het altijd over de harmonie tussen inhoud en vorm. Wanneer de vorm de inhoud overschreeuwt spreken we bv. over kitsch. Wanneer de vorm te weinig aandacht krijgt wordt de inhoud onverteerbaar en onbegrijpelijk.
Om iets tot goede kunst te maken, zo beweert men, moeten vorm en inhoud , vorm=inhoud worden.
Ook hoorde ik ooit een schrijver eens beweren dat de inhoud iets is wat altijd weer herhaald wordt.
‘Inhoudelijk zijn er maar een paar verhalen te vertellen’, zo beweerde hij en die worden steeds weer opnieuw verteld. Het is juist de vorm die ervoor zorgt dat de inhoud weer met nieuwe ogen bekeken kan worden, weer opnieuw tot leven kan komen. Zo wordt een vrij beperkte, maar voor ons essentiële inhoudelijkheid elke keer opnieuw leven in geblazen. En dat is meer dan ‘slechts’ oude wijn in nieuwe zakken.
Het lijkt iets wat we steeds weer moeten doen, om de aandacht vast te kunnen houden.
Precies daarom zouden wij ook iets kunnen leren van de geschiedenis, omdat inhoudelijk gezien steeds weer dezelfde verhalen naar boven komen. Helaas zien we dat haast nooit, omdat de vorm van die verhalen steeds weer anders is. En we zien de inhoud slechts dóór de vorm. Steeds weer komen nieuwe vormen die de inhoud anders te tonen en steeds weer staan we verblind door die vormen te kijken naar dezelfde inhoud als iets compleet nieuws.
Ik denk niet dat we de inhoud, daar waar het werkelijk om gaat, ons ooit vormeloos eigen zullen kunnen maken. We hebben de vorm teveel nodig om de naakte waarheid ooit blijvend te kunnen ervaren.
We zullen het moeten doen met af en toe een klein, kortstondig, vormend inzichtje…