Ik begrijp helemaal niks van Derrida. Tenminste, niet wanneer ik iets van hem probeer te lezen en omdat zijn misschien wel meest gevleugelde uitspraak is, ‘íl n’y a pas de horse-texte’, oftewel ‘er bestaat niets buiten de tekst’, was ik er van overtuigd dat het nooit wat zou worden tussen mij en Derrida. In de collegezaal heb ik hem ooit ‘de clown van de fenomenologie’genoemd omdat hij naar mijn inzien zo verschrikkelijk doordraaft in wat er wellicht allemaal impliciet in een tekst zou kunnen staan. Werkelijk alles, al is het een vliegenpoepje op blz 69, loopt het gevaar om door Derrida uiteindelijk als de sleutel tot een verklaring van een hele tekst te worden beschouwd.
Nee, met Derrida kon ik helemaal niets.
Totdat ik de uitspraak, ‘er is niets buiten de tekst’, begon te lezen als ‘Alles is Context’.
Wanneer je ‘Alles is Context’, als een spin in elk web van denken en doen ziet, worden heel veel zaken duidelijk.
bijvoorbeeld;
In de ethiek, bij morele kwesties, wordt er vanuit gegaan dat het beste argument telt.
Argumenten worden door de verschillende partijen uitgewisseld, er wordt door iedereen goed naar gekeken en men kiest vervolgens de positie waarvan de argumentatie het meest hout snijdt. Dat is redelijk. En we zijn redelijke mensen, dus kiezen we de kant waarvoor de beste argumenten op tafel liggen. Wij, de rationele mensen zijn van goede wil, dus kiezen uiteindelijk voor het algemeen belang. En het beste argument wijst ons daarbij de weg.
Maar nu komt Derrida om de hoek met zijn bezwering; ‘Alles in Context’ en het hele kaartenhuis valt in elkaar.
Want, de vraag borrelt nu op:’vanuit welke context spreken of handelen wij eigenlijk?’
Alleen wanneer we binnen dezelfde context spreken, kunnen we een door iedereen (h)erkenbare rationele positie innemen en telt het beste argument.
Zo gauw men echter vanuit een andere context, (een ander discours, een ander paradigma) denkt of handelt, dan bestaat jouw beste argument niet meer.
Denk bijvoorbeeld aan een stevige discussie tussen een overtuigd atheïst een een diep gelovige. Waar zou hier zoiets als een beste argument tellen? Er is geen gezamenlijke grond die ze delen. Ze leven, denken en handelen vanuit een totaal andere context. Argumenten doen hier niets, ze slaan dood op de muur van het andere paradigma, de andere context.
Derrida zag heel goed, samen met andere Franse filosofen van zijn tijd, dat het uit was met een gezamenlijke grond , een eenduidige context. Contexten raken steeds meer versplinterd.
Babylonische spraakverwarringen, rationeel denken dat vanuit een andere context irrationeel wordt, argumenten waar de ander geen chocola van kan maken, we zien het steeds vaker. Onbegrepen en ongehoord worden we met z’n allen steeds grimmiger of zuurder. Goede wil is dan opeens voor watjes.
En als de rationeel gestuurde goede wil niet meer telt en het beste argument geen deuk meer in een pakje boter kan slaan, dan blijft ons niet veel over dan door te schakelen naar het machtsargument.
De brutaalste, de sterkste, de sluwste en de luidste argumenten leiden ons en de onzen.
Want als het niet meer gaat met verstand dan zetten we toch gewoon weer de oude beproefde methode van geweld in.
De maatschappelijke discussies zijn daarbij illustratief.
Om over het excessief fysieke geweld maar te zwijgen…